آموزش محاسبه استهلاک در حسابداری

هر شرکت یا سازمانی به وسایل و مواد برای تولید کار یا اجرای خدمات نیاز دارد. در سازمان‌ها یا شرکت‌ها، هر موضوعی که به هزینه ختم شود باید آن را در حسابداری لحاظ کرد. هر کالا یا موادی که برای استفاده در سازمان یا شرکت خریداری می‌شود دارای یک عمر مفید است. برخی از این کالاها یا مواد به طور مستقیم در تولید و خدمات نقش دارند؛ مانند ماشین‌های تولیدی. برخی از آن‌ها به صورت غیر مستقیم به تولید یا ارائه خدمات کمک می‌کنند؛ مانند ماشین حمل بار.

هرکدام از این کالاها یا مواد دارای یک مدت زمان عمر مفید هستند و بعد از آن مستهلک و غیرقابل استفاده خواهند شد. در این مقاله می‌خواهیم به مفهوم استهلاک در حسابداری و نحوه محاسبه آن به طور کامل بپردازیم. با ما همراه باشید.

استهلاک در حسابداری چیست؟

قبل از آنکه به مفهوم استهلاک در حسابداری بپردازیم، لازم است به مفهوم چند اصطلاح اشاره کوچکی داشته باشیم. بعد از آن درباره معنای استهلاک در حسابداری به طور کامل توضیح خواهیم داد.

دوره های آموزشگاه سفیر قرن:  دوره آموزش icdl برای افراد مبتدی و پیشرفته

دارایی‌های ثابت: هر سازمان دارای یک سری دارایی است. این دارایی‌ها به چندین نوع تقسیم می‌شوند. تعریف انواع دارایی‌ها و توضیح هر کدام، در این متن نمی‌گنجد. تنها نوع مهمی از دارایی‌ها که برای مبحث استهلاک باید بدانیم، دارایی‌های ثابت در یک سازمان است.

دارایی‌های ثابت در یک مجموعه عبارت است از کالاها و وسایلی که ارزش آن‌ها در طول زمان و با گذشت چند سال صفر می‌شود. از جمله این دارایی‌ها می‌توان مواردی مانند ساختمان، تأسیسات، وسایل نقلیه و زمین را نام برد. زمین از جمله موارد استثناء به شمار می‌آید که با گذشت زمان ارزش آن کاهش پیدا نمی‌کند.

عمر مفید دارایی: منظور مدت زمانی است که تخمین زده می‌شود از دارایی بتوان استفاده کرد.

بهای تمام شده: بهای تمام شده، به هزینه نهایی که برای ساخت یا خرید یک دارایی پرداخت شده می‌گویند. با این تعریف، بهای تمام شده دارایی را نتیجه حاصل جمع مبلغ پرداختی برای خرید دارایی، ارزش افزوده، هزینه حمل‌ونقل و هزینه نصب و راه‌اندازی آن می‌توان در نظر گرفت.

ارزش اسقاطی: یک دارایی ثابت با به اتمام رسیدن عمر مفیدش، در دسته کالاهای اسقاطی قرار می‌گیرد. ارزش اسقاطی، مبلغ و هزینه‌ای است که در پایان عمر مفید دارایی برای آن در نظر گرفته شده است.

جهت شرکت در دوره آموزش حسابداری آموزشگاه سفیر قرن و دریافت مدرک، با ما تماس بگیرید.

پس از توضیح این موارد می‌توانیم به تعریف کلمه استهلاک در حسابداری بپردازیم:

مفهوم کلمه استهلاک به معنای کم شدن عمر مفید یک دارایی ثابت است. این عمر مفید به چند دلیل می‌تواند کاهش یابد. وسایل با گذشت از تاریخ تولید آن‌ها دچار فرسایش و استهلاک می‌شوند یا به دلیل استفاده از آن‌ها میزان عمرشان کاهش پیدا می‌کند. محاسبه هزینه استهلاک در حسابداری برای یک بازه زمانی، نشاندهنده میزان ارزش مورد استفاده شده از دارایی در آن بازه زمانی است.

برای خرید یک دارایی ثابت مبلغی توسط شرکت یا سازمان پرداخت می‌شود. اگر بخواهیم تمام آن هزینه را همان سال در دفتر حسابداری بیان کنیم منطقی نیست؛ چراکه ما از آن دارایی در طول سال‌ها استفاده خواهیم کرد و این دارایی در طول چندین سال برای شرکت یا سازمان سودآور خواهد بود. این امر در حساب‌ها و هزینه‌های ما تأثیرگذار است.

پس اگر بخواهیم استهلاک در حسابداری را به صورت خلاصه تعریف کنیم، بدین صورت خواهد بود: "استهلاک در حسابداری به روشی گفته می‌شود که در آن بهای نهایی دارایی از هزینه اسقاط شده آن کسر می‌شود، سپس این مقدار بر عمر سال‌های مفید دارایی تقسیم می‌شود."

هدف به کار بردن استهلاک در حسابداری این است تا هزینه‌هایی که شرکت برای به دست آوردن یک دارایی پرداخت می‌کند، با درآمدی که از این دارایی به دست می‌آید تطابق پیدا کند. ثبت هزینه استهلاک یک دارایی در یک بازه زمانی در ترازنامه و محاسبه مالیات استفاده می‌شود. هزینه استهلاک در قسمت بدهکار ثبت می‌شود.

انواع استهلاک در حسابداری

دارایی‌های ثابت انواع مختلفی دارند. با توجه به این نکته، استهلاک را می‌توان دسته‌بندی کرد. انواع استهلاک عبارتند از:

استهلاک حسابداری اعم

استهلاک دارایی‌های اعم از سرشکن کردن بهای تمام شده بر عمر مفید دارایی به دست می‌آید. استهلاک دارایی‌های اعم به دو دسته دارایی مشهود و نامشهود تقسیم می‌شود.

• استهلاک دارایی‌های نامشهود: دارایی‌های نامشهود، دارایی‌هایی هستند که حضور فیزیکی ندارند ولی به عنوان یک امتیاز برای سازمان به شمار می‌آیند، مانند سرقفلی، حق امتیاز، حق تألیف و علائم تجاری. این دارایی‌ها اسقاط نمی‌شوند؛ بنابراین ارزش اسقاطی برای آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. دارایی‌های نامشهود بر اساس تاریخ مصرفشان منقضی می‌شوند. بنا بر قوانین، دارایی‌های نامشهود باید حداکثر در یک بازه زمانی 40 ساله منقضی شوند.

• استهلاک دارایی‌های مشهود: دارایی‌های مشهود حضور فیزیکی دارند مانند ماشین آلات، ساختمان و تجهیزات.

بیشتر بخوانید:  آموزش اصلاح حساب ها در حسابداری

استهلاک حسابداری کاهش منابع طبیعی

این حالت شامل استهلاک منابع و مواد اولیه طبیعی می‌شود که حجم آن‌ها به مرور زمان در اثر استخراج یا مصرف کاهش پیدا می‌کند. مانند معادن، محصولات کشاورزی، چاه‌های نفت.

استهلاک چگونه محاسبه می‌شود؟

نحوه استهلاک به نوع دارایی و نوع سازمان بستگی دارد. برای محاسبه استهلاک یک دارایی، سه عامل زیر را باید در نظر داشت.

عمر مفید دارایی، هزینه اسقاط شده و بهای تمام شده آن

بهای تمام شده محصول یک عدد مشخص است اما هزینه اسقاط شده و عمر مفید دارایی یک عدد تخمینی است. این دو عامل به نوع دارایی بستگی دارد. در برخی موارد که هزینه اسقاطی خیلی ناچیز باشد، صفر در نظر گرفته می‌شود. با در نظر گرفتن سه مورد بالا، هزینه استهلاک از روش‌های مختلف محاسبه می‌شود.

هزینه استهلاک در اسناد، با یکی از عناوین هزینه فروش، هزینه اداری یا هزینه ساخت کالای فروش رفته ذکر می‌شود. این عناوین به نوع و کاربرد دارایی و نحوه استهلاک آن بستگی دارد.

سایر دوره های آموزشگاه سفیر قرن: کلاس آموزش نرم افزار هلو

روش‌های محاسبه استهلاک در حسابداری

نحوه محاسبه هزینه استهلاک در سازمان‌ها و شرکت‌ها با توجه نوع سیاست کاری و ماهیت دارایی‌ها انتخاب می‌شود. چند روش متفاوت برای محاسبه استهلاک در حسابداری وجود دارد. حسابدار، یکی از این روش‌ها را با توجه به مواردی مانند سیاست کاری سازمان یا کسب‌وکار، روش استفاده از دارایی‌ها و دیگر عوامل برای محاسبه انتخاب می‌کند. امکان تغییر نحوه محاسبه استهلاک دارایی در سال‌های بعدی وجود ندارد. انواع روش‌های محاسبه استهلاک عبارتند از:

1. روش محاسبه استهلاک خط مستقیم

در این روش، هزینه استهلاک در بازه زمانی چند ساله، یکسان خواهد بود. برای به دست آوردن هزینه استهلاک باید هزینه اسقاطی دارایی و طول عمر مفید آن برآورد شود. سپس از طریق فرمول زیر می‌توان هزینه استهلاک را به دست آورد:

عمر مفید/ (هزینه اسقاطی دارایی – بهای تمام شده دارایی) = هزینه استهلاک

مقدار به دست آمده در فرمول بالا، هزینه ثابت استهلاک هر ساله دارایی است.

استهلاک دارایی‌های نامشهود که حداکثر عمر آن‌ها 40 سال در نظر گرفته می‌شود، با روش خط مستقیم محاسبه می‌شود.

2. روش محاسبه استهلاک تراز نزولی مضاعف

در این روش میزان استهلاک دارایی در سال‌های اولیه بیشتر است و به مرور زمان با گذشت سال کاهش پیدا می‌کند. در واقع این گونه در نظر گرفته می‌شود که دارایی در سال‌های اولیه، کارایی بالایی دارد. به همین دلیل در دوره ابتدایی استفاده از آن، بیشتر مستهلک می‌شود. نام دیگر این روش، استهلاک کاهش توازن است. در این روش برای به دست آوردن هزینه استهلاک، باید نرخ استهلاک سالانه را به دست آورد. نرخ استهلاک سالانه، برای هر سال متفاوت است. این نرخ از طریق فرمول زیر به دست می‌آید:

(عمر مفید دارایی÷100) × 2 = نرخ استهلاک سالانه

(استهلاک انباشته دارایی – بهای تمام شده دارایی) × 2 = هزینه استهلاک سالانه

در نظر داشته باشید که به تفاضل بهای تمام شده دارایی از استهلاک انباشته دارایی، ارزش دفتر دارایی ثابت گفته می‌شود.

3. روش محاسبه استهلاک میزان تولید

در این روش استهلاک یک دارایی، به میزان تولید یا استفاده‌ای که از آن شده است ارتباط دارد. در واقع هرچه استفاده یا تولید توسط یک ماشین افزایش یابد، میزان استهلاک آن بیشتر می‌شود. در روش محاسبه استهلاک میزان تولید، زمان نقشی ندارد. میزان استهلاک به میزان استفاده از دستگاه وابسته است. بنابراین برای محاسبه استهلاک سالانه، ابتدا باید مقدار استهلاک به ازای هر واحد تولید را محاسبه کنیم. سپس آن را در تعداد تولیدی‌های سالانه ضرب کنیم. مقدار استهلاک در این روش، از طریق فرمول زیر به دست می‌آید.

(ارزش اسقاط – بهای تمام شده) / تعداد تولید طی عمر مفید = استهلاک هر واحد تولید

تعداد کالا یا مواد تولید شده توسط آن دستگاه در طول سال × استهلاک هر واحد تولید شده = هزینه استهلاک سالانه

سه نحوه محاسبه استهلاک که در بالا توضیح دادیم، سه روش عمده برای محاسبه استهلاک به شمار می‌آید. همان‌طور که بیان کردیم، هر شرکت با توجه به نوع کارکرد و دارایی، نحوه محاسبه استهلاک دارایی را انتخاب می‌کند.

جمع‌بندی

در این مقاله به استهلاک در حسابداری پرداختیم. ابتدا در مورد معنای استهلاک توضیح دادیم. شما را با انواع دارایی در حسابداری آشنا کردیم و نحوه محاسبه هرکدام را به صورت کامل شرح دادیم. امیدواریم در این متن اطلاعات کاملی درباره استهلاک و نحوه محاسبه آن به دست آورده باشید.