یکی از پرکاربردترین مسائل در حوزه هر شغلی، حسابداری است و خود کلمه حسابداری به‌عنوان یک شاخه اصلی شناخته می‌شود که دارای زیرشاخه‌های مختلفی است که همه آنها از نظر برخی ویژگی‌ها با هم متفاوت و برخی ویژگی‌ها شباهت دارند. یکی از مهمترین شاخه‌های حسابداری، حسابداری مدیریت و دیگری حسابداری مالی است که به‌اشتباه ممکن است ما هر دوی این‌ها را یکی بدانیم؛ ولی شاید این سؤال برای ما پیش بیاید که تفاوت های حسابداری مدیریت و حسابداری مالی چیست؟
در این مقاله می‌خواهیم بدانیم که چه تفاوت هایی بین حسابداری مدیریت و حسابداری مالی وجود دارد؟ این مقاله به بررسی تفاوت های اصلی، اهداف، و کاربردهای هر دو نوع حسابداری میپردازیم.
حسابداری مدیریت چیست؟
حسابداری مدیریت در واقع یکی از شاخه‌های حسابداری است که به برنامه‌ها و عملکرد مجموعه و سازمان در آینده می‌پردازد. معمولاً وقتی اسم حسابداری به گوش ما می‌خورد اولین چیزی که در ذهن ما شکل می‌گیرد مدیریت مالی حساب‌های سازمان است؛ ولی این شاخه از حسابداری کاملاً متفاوت بوده و بیشتر برای برنامه‌ریزی برای اهداف آینده یک سازمان، استفاده می‌شود. از مهمترین تفاوت های حسابداری مدیریت و حسابداری مالی می‌توان به این اشاره کرد که برای حسابداری مالی سود و زیانی که در گذشته حاصل شده بررسی می‌شود ولی برای حسابداری مدیریت، سود و زیان در آینده پیش‌بینی و برای آن برنامه‌ریزی می‌شود.
کسی که حسابداری مدیریتی یک سازمان را بر عهده می‌گیرد باید تمامی فاکتورها و نیازهای داخلی سازمان را جمع‌آوری و شناسایی کند و برای ارتقا و پیشرفت مجموعه، برنامه‌ها و آینده‌نگری‌های کاربردی را پیش‌بینی و برنامه‌ریزی کند. در پاسخ به سؤال کاربرد حسابداری مدیریت چیست می‌توان گفت درواقع این شاخه از حسابداری برای آینده یک سازمان برنامه‌ریزی کرده و میزان درآمد و سود حاصل و حتی میزان ضرر را تخمین می‌زند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره دوره آموزش حسابداری در آموزشگاه سفیر قرن کلیک کنید.
تفاوت حسابداری مالی و حسابداری مدیریت
تا به اینجای مطلب توانستیم شما را کمی با مفهوم و کاربردهای حسابداری مدیریت و تفاوت آن با حسابداری مالی آشنا کنیم؛ ولی حالا در این بخش می‌خواهیم به نکات ریزتر دررابطه‌با تفاوتهای حسابداری مدیریت و حسابداری مالی بپردازیم و ببینیم از نظر فنی و تکنیکی چه تفاوت‌هایی میان این دو نوع از حسابداری وجود دارد و هرکدام از چه طریقی می‌توانند به ما و سازمان ما کمک کنند.
نوع ابزارهای حسابداری مدیریت و حسابداری مالی
بهطورکلی هر شاخه از حسابداری با استفاده از اعداد کار می‌کند؛ ولی نکته مهم این است که این اعداد در هر کدام از شاخه‌های حسابداری به شکلی خاص مورداستفاده قرار می‌گیرند و اطلاعات متفاوتی را ارائه می‌دهند. در حسابداری مدیریت، بیشتر سعی می‌شود تا جزئیات ریزتر و نقطه‌ضعف‌های یک مجموعه یا سازمان پیدا شده و روی آنها کار شود؛ ولی این دیدگاه در حسابداری مالی کلی‌تر است.
نکته بعدی دررابطه‌با تفاوت های حسابداری مدیریت و حسابداری مالی این است که حسابداری مالی همان‌طور که گفتیم به اعداد و ارقامی که در گذشته حاصل شده نگاه می‌کند و باتوجه‌به هزینه‌های قبلی و فاکتورهای موجود، تمامی هزینه‌ها ارزیابی می‌شود. این در حالی است که حسابداری مدیریت باتوجه‌به اعداد و ارقام به‌دست‌آمده برای رشد و ارتقا و برنامه‌ریزی آینده سازمان کار می‌کند و از این طریق می‌توان هزینه‌ها را برآورد کرده و برای آنها بودجه تعیین کرد.
در گذشته با استفاده از دفترهای گزارش مالی، حسابداران اطلاعات و گزارش‌های خود را به دست می‌آوردند؛ ولی امروزه نرم‌افزارهای حسابداری بسیار زیاد و کاربردی وجود دارد که امر حسابرسی را می‌تواند آسان‌تر کند و اکثر حسابداران از این نرم‌افزارها استفاده می‌کنند؛ ولی برای حسابداری مدیریتی این نرم‌افزارها خیلی کاربردی نیستند و حسابداران مدیریتی از اطلاعات، ابزارها و تکنیک‌های مشخصی برای کار خود استفاده می‌کنند.
گزارش های حسابداری مدیریت و حسابداری مالی
نحوه گرفتن و قرار دادن اطلاعات در اختیار دیگران هم از دیگر تفاوتهای این دو روش است. برای حسابداری مدیریت لازم است به‌صورت روزانه تمام اطلاعات و گزارش‌ها بررسی شده و سود و ضرر آنها اندازه‌گیری و برای اهداف آینده برنامه‌ریزی شود. در مقابل در حسابداری مالی از گزارش‌های پیشین استفاده می‌کنند که طی دوره‌های زمانی معین باید آنها را بررسی کرده و میزان سود و زیان را اندازه‌گیری کنند.
برای حسابداری مالی این امکان وجود دارد که گزارش‌ها را بتوان در اختیار دیگر افراد خارج از سازمان قرار داد؛ ولی برای حسابداری مدیریت چون برای اهداف آینده شرکت برنامه‌ریزی می‌شود، این اطلاعات فقط در داخل سازمان استفاده و در اختیار افراد خاصی قرار می‌گیرد و بهطورکلی نحوه گزارش گیری مالی و مدیریتی باهم فرق دارند.
تفاوت دراهداف حسابداری مالی و حسابداری مدیریتی
حسابداری مدیریت کمک می‌کند تا بتوان بهترین برنامه‌ریزی را برای سازمان داشت و از اشتباهاتی که ممکن است در آینده رخ دهد تا حد زیادی جلوگیری کرد. حسابدار مدیریتی می‌تواند با تفسیر و آنالیز اطلاعات به‌دست‌آمده، پیش‌بینی‌های مالی خوبی برای سازمان داشته باشد و از ضرر و زیان تا حد زیادی پیشگیری کند. همچنین در حسابداری مدیریت باید طی فواصل زمانی خاص، اطلاعات و برنامه‌ریزی‌های انجام شده به دست مدیر سازمان برسد تا بتواند بهترین تصمیم را در زمان مناسب بگیرد. همچنین یکی دیگر از اهداف حسابداری مدیریتی این است که بتواند مشکلات و حفره‌هایی که در سازمان وجود دارد را شناسایی کرده و راهکارها و برنامه‌های مناسبی برای آن ارائه دهد تا این مشکلات رفع شوند یا باعث مشکلات دیگر نشوند.
دیگر هدف متفاوت حسابداری مدیریتی این است که بتواند میزان سود حاصل در آینده را پیش‌بینی کند و با استفاده از برنامه‌هایی که ارائه می‌دهد، این سود را به حداکثر ممکن در مدت زمانه معین برساند. بهطورکلی حسابداری مدیریت کمک می‌کند تا تمرکز مدیریت سازمان بر روی نقاط قوت جمع شود و همین به رشد کسب‌وکار کمک می‌کند.
باتوجه‌به تفاوتهای حسابداری مدیریت و حسابداری مالی باید بگوییم که اهداف حسابداری مالی به این صورت است که حسابدار مالی تمامی اسناد و مدارک مالی شرکت را جمع‌آوری و مرتب می‌کند و از درستی آنها اطمینان حاصل می‌کند. حسابداری مالی باید بر اساس مدارکی که دارد تمام اطلاعات را ثبت کند و در فواصل زمانی معین گزارش‌های مالی را به مدیریت ارائه دهد و در تهیه و پرداخت لیست دستمزد کارکنان کمک کند. اگر لازم است هزینه‌ای در خارج از شرکت خرج شود آنها را هم وارد گزارش‌های مالی شرکت کرده و با حساب‌های دیگر تطبیق دهد.
تفاوت در قوانین و استانداردهای حسابداری مالی و مدیریتی
یکی دیگر مهمترین تفاوت های حسابداری مدیریت و حسابداری مالی این است که بر اساس قانون تمام سازمان‌ها و شرکت‌ها باید یک حسابدار مالی داشته باشند؛ ولی داشتن حسابدار مدیریتی ضروری نیست. یک شرکت می‌تواند فقط از حسابدار مالی استفاده کند تا گزارش‌های مالی خود را به‌صورت منظم دریافت کند، ولی حسابدار مدیریتی نداشته باشد و این هیچ‌گونه مشکل قانونی نخواهد داشت.
در مقابل هیچ سازمانی نمی‌تواند حسابدار مالی نداشته باشد؛ زیرا ارائه گزارش‌های مالی به نهادهای مرتبط، جزو ضروریات است. حال ممکن است یک مؤسسه یا سازمان تصمیم بگیرد که از ترکیب حسابداری مالی و حسابداری مدیریتی استفاده کند که این می‌تواند به رشد و ارتقای خود کسب‌وکار کمک کند و از نظر قانونی هم مشکلی وجود ندارد.
همچنین از جمله استانداردهایی که برای این دو شاخه از حسابداری مورد استفاده قرار می‌گیرد این است که برای حسابداری مالی تنها از اطلاعات و منابع مالی استفاده می‌شود، ولی برای حسابداری مدیریتی، اطلاعات مالی و هم غیر مالی است که می‌تواند بر برنامه‌ریزی‌ها و پیش‌بینی‌ها تأثیرگذار باشد.
حسابداری مدیریت بهتر است یا حسابداری مالی؟
همان‌طور که گفتیم تفاوتهای حسابداری مدیریت و حسابداری مالی خیلی زیاد هستند و دو شاخه مستقل و جدا از رشته‌های حسابداری به‌حساب می‌آیند. شاید هدف اصلی هر دوی این رشته‌ها یکی باشد، ولی تفاوت‌هایی که در آنها وجود دارد باعث می‌شود این دو رشته کاملاً از هم مجزا باشند.
نمی‌توان قطع به‌یقین گفت که یکی از این شاخه‌ها از دیگری بهتر است چون هر کدام از آنها کاربردهای خود را دارد و از مهمترین کاربردهای حسابداری مالی هم این است که برای جمع‌آوری تمامی هزینه‌ها، سودها و پرداخت حقوق کارمندان مورد استفاده قرار می‌گیرد و وجود آن ضروری است. در مقابل حسابداری مدیریت می‌تواند کمک کند تا برنامه‌ریزی و استراتژی بهتری برای پیشبرد اهداف شرکت داشته باشیم و بتوانیم به رشد و ارتقای سازمان کمک کنیم.
اگر حسابداری مدیریت در یک سازمان وجود نداشته باشد، بررسی و پیش‌بینی اتفاقات و رخدادهایی که در آینده ممکن است وجود داشته باشد، کمی مشکل می‌شود و همین ممکن است باعث متضرر شدن سازمان شود. در‌حالی‌که حسابداری مدیریت می‌تواند بسیاری از نقطه‌ضعف‌های کسب‌وکار را شناسایی کرده و برای ازبین‌رفتن آنها برنامه تعیین کند. وجود هر دوی این دو شاخه از حسابداری در یک سازمان، می‌تواند کمک بسیاری به مدیران و نزدیک‌شدن آنها به اهداف شرکت و سودآوری بیشتر کند.
نتیجه گیری
در نهایت می‌توان گفت که به هر سازمان و شرکتی که اهداف مشخصی دارد و به دنبال سودآوری بیشتر است پیشنهاد می‌کنیم که حتماً از حسابداری مدیریت در کسب‌وکار خود بهره ببرند و از ترکیب حسابداری مدیریت و حسابداری مالی در کنار یکدیگر استفاده کنند. اگر سازمان‌ها بتوانند تفاوت های حسابداری مدیریت و حسابداری مالی و وجه تمایز این دو را از یکدیگر بشناسند، می‌توانند تغییرات و تأثیرات مثبتی بر کسب‌وکار خود اعمال کنند و شاهد پیشرفت روزافزون آن باشند. با استفاده از حسابداری مدیریت می‌توان راه‌حل‌های خوب و مثبتی برای هر مشکلی در شرکت پیدا کرد و با تمرکز بر نقاط مثبت و خدمات یا کالاهای پرفروش و پرطرفدار، به پیشبرد اهداف شرکت کمک کرد.
