دارایی یکی از مباحث کلیدی و حیاتی در حسابداری است که نقش مهمی در تعیین ارزش و وضعیت مالی یک سازمان دارد. دارایی‌ها در ترازنامه‌ی سازمان ذکر می‌شوند و اطلاعات مهمی را برای تحلیل‌گران، مدیران، و سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورند، به‌طوری‌که می‌توانند بر اساس آنها تصمیمات استراتژیک و مالی دقیقی اتخاذ کنند. ازاین‌رو، درک صحیح و جامع از دارایی‌ها برای هر مدیر و حسابدار ضروری است.
برخلاف تصور عام که دارایی‌ها را تنها به وجه نقد محدود می‌داند، این مفهوم بسیار گسترده‌تر است و شامل انواع مختلفی از منابع مالی و غیرمالی می‌شود که به شرکت در دستیابی به اهداف خود کمک می‌کنند. دارایی‌ها به‌طور کلی به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند: دارایی‌های جاری (مثل وجه نقد و حساب‌های دریافتنی) و دارایی‌های غیرجاری (مثل ساختمان‌ها، تجهیزات، و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت). هر کدام از این دسته‌ها به نوبه‌ی خود، زیرمجموعه‌ها و ویژگی‌های خاص خود را دارند.
در این مقاله قصد داریم انواع مختلف دارایی‌ها در حسابداری، نحوه‌ی شناسایی و ثبت آنها، و نقش آنها در ارزیابی سلامت مالی سازمان را بررسی کنیم. با ما همراه باشید تا با جزئیات بیشتری به این مبحث بپردازیم و اهمیت مدیریت صحیح دارایی‌ها را بهتر درک کنید.
دارایی در حسابداری چیست؟
دارایی به منابع و اموالی گفته می‌شود که ارزش اقتصادی دارند. این منابع و اموال در هنگام عملیات اقتصادی به مالکیت واحد تجاری یا فرد در می‌آید. شرکت یا افراد از این منابع منفعت برده و می‌توانند درآمد کسب کنند.
ویژگی‌های دارایی در حسابداری
ویژگی‌های دارایی در حسابداری عبارتند از:
- منبع: دارایی‌ها منابعی هستند که برای سازمان یا شرکت سود و منفعت اقتصادی به همراه دارند.
- ارزش اقتصادی: دارایی‌های را می‌توان مبادله کرد. به همین دلیل می‌توان گفت آنها ارزش اقتصادی و امکان خرید و فروش دارند.
- مالکیت: ویژگی دیگر دارایی‌های، مالکیت است. یعنی می‌توان آنها را مبادله یا به وجه نقد تبدیل کرد.
آموزش حسابداری بازار کار به صورت حرفه ای و کاربردی در آموزشگاه سفیر قرن.
طبقه‌بندی دارایی‌ها چه اهمیتی دارد؟
دارایی‌ها در ترازنامه ثبت می‌شوند و به عنوان منبعی که جریان نقدی ایجاد می‌کنند به شمار می‌آیند. بنابراین می‌توان گفت دارایی در افزایش درآمد و میزان فعالیت شرکت تاثیر دارد. دسته‌بندی دارایی‌ها موجب می‌شود که فرصت‌های مناسب در شرکت که موجب افزایش دارایی می‌شود شناسایی شوند. به همین دلیل دارایی‌ها را از منظرهای مختلف طبقه‌بندی می‌کنند. تقسیم‌بندی صحیح دارایی یک سازمان کمک می‌کند که مدیر و سرمایه‌گذار یک سازمان بر اساس نوع دارایی‌ها، تجزیه و تحلیل کند و برای آینده سازمان خود تصمیم بگیرد.
انواع دارایی در حسابداری چیست؟
دارایی‌ها را می‌توان از منظر قابلیت تبدیل به پول نقد، ماهیت و نوع به سه دسته تقسیم‌بندی کرد. هر کدام از این سه گروه به زیر مجموعه‌هایی تقسیم می‌شود.
- وجود فیزیکی
- قابلیت تبدیل
- روش استفاده
در ادامه متن در رابطه با هرکدام از موارد بالا به صورت کامل توضیح می‌دهیم.
بر اساس قابلیت تبدیل (ثابت یا جاری)
در این دسته‌بندی؛ دارایی‌ها از منظر تبدیل به وجه نقد، به دو دسته تقسیم می‌شوند.
دارایی‌های جاری
این دارایی‌ها را می‌توان به راحتی به وجه نقد تبدیل کرد. مانند سپرده‌های کوتاه مدت، بدهی بدهکاران، مانده‌های بانکی، هزینه‌های پیش پرداخت شده، درآمدهای حساب شده. به دلیل تبدیل آسان این دارایی‌ها به وجه نقد، عمر کوتاه‌تری نسبت به دارایی‌های ثابت دارند.
دارایی‌های ثابت
این دارایی‌ها قابلیت تبدیل به پول را ندارند. این گروه از دارایی‌های برای تبدیل به وجه نقد باید زمان طولانی و روال خاصی را بگذرانند. مانند زمین، ساختمان، کارخانه و ماشین آلات
بیشتر بخوانید: همه چیز در مورد حسابداری انبار
بر اساس وجود فیزیکی (مشهود یا نامشهود)
دارایی‌ها در حسابداری از نظر نوع فیزیکی به دو دسته تقسیم می‌شوند.
-
دارایی‌های مشهود
-
دارایی‌های نامشهود
دارایی‌های مشهود
همانطور که از نام آن مشخص است، دارایی‌های مشهود دارایی‌هایی هستند می‌توان آنها را مشاهده کرد. مانند زمین، ماشین.
دارایی‌های مشهود را می‌توان به دو دسته جاری و ثابت تقسیم کرد.
-
دارایی جاری مشهود
این دارایی‌ها حداکثر در بازه زمانی یک سال، مصرف شده یا به وجه نقد تبدیل می‌شوند. مانند وجه نقد، حساب‌های دریافتنی، اسناد دریافتنی، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت و هزینه‌های پیش پرداخت.
-
دارایی ثابت مشهود
عمر این دارایی‌ها بیشتر از دارایی جاری مشهود است. دارایی‌های ثابت مشهود در مدت زمان بیشتر از یک سال مورد استفاده قرار می‌گیرند یا به وجه نقد تبدیل می‌شوند. مانند علائم تجاری، ماشین آلات.
دارایی‌های ثابت خود به سه زیر مجموعه تقسیم می‌شوند:
-
دارایی‌های استهلاک‌پذیر
این دارایی‌ها به مرور زمان دچار فرسایش می‌شوند. این فرسایش موجب شده که از ارزش مادی اولیه دارایی کم شود.
-
دارایی‌های استهلاک ناپذیر
دارایی‌هایی که به مروز زمان از ارزش مادی آن کم نشده و دچار استهلاک نمی‌شوند. زمین را به عنوان یکی از موارد دارایی‌های استهلاک‌ناپذیر می‌توان شمرد.
-
دارایی‌های نقصان‌پذیر
این دارایی‌ها بر اثر استفاده کاهش پیدا می‌کنند. مانند معادن، محصولات کشاورزی و جنگل
بیشتر بخوانید: آموزش محاسبه استهلاک در حسابداری
دارایی نامشهود
این دارایی‌ها دیده نمی‌شوند و حضور فیزیکی ندارند. مانند سرقفلی، برند، علائم تجاری، حق اختراع. این دارایی‌ها دیده نمی‌شوند اما برای شرکت و سازمان ارزشمند است. دارایی‌های نامشهود در دسته دارایی‌های ثابت هستند. این نوع دارایی‌ها می‌توانند در مدت زمان محدود یا نامحدود در اختیار یک سازمان یا شرکت باشند.
بر اساس روش استفاده (عملیاتی یا غیر عملیاتی)
این دارایی‌ها بر اساس استفاده در عملیات تجاری تقسیم می‌شوند. دارایی‌های عملیاتی و غیر عملیاتی دو زیرمجموعه از این دسته هستند.
دارایی‌های عملیاتی
این دسته از دارایی‌ها برای معاملات شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرند. به کمک این دارایی‌ها تولید محصولات شرکت یا خدمات مربوط به آن صورت می‌گیرد. وجه نقد، دستگاه‌های تولیدی و مانده حساب بانکی از جمله دارایی‌های عملیاتی به شمار می‌آیند.
دارایی‌های غیر عملیاتی
این دارایی‌ها در معاملات روزانه سازمان یا شرکت استفاده نمی‌شوند. اما به عنوان یک منبع ارزشمند برای آینده شرکت به شمار می‌آیند. زمین و املاک از دسته دارایی‌های غیر عملیاتی به شمار می‌آیند.
برای مطالعه بیشتر: روش اصلاح حساب در حسابداری
نحوه ثبت انواع دارایی در حسابداری
دارایی‌ها در سمت راست ترازنامه‌ها ثبت می‌شود. برای منظم و واضح بودن دارایی‌ها در ترازنامه، از طبقه‌بندی حساب استفاده می‌شود. حساب‌های دریافتی و سود حفظ شده از جمله موارد طبقه‌بندی حساب است. نیازی به استفاده از تمام موارد طبقه‌بندی در ترازنامه نیست. به عنوان مثال اگر سازمانی از دارایی نامشهود برخوردار نیست، نیاز ندارد که در ترازنامه یادداشت شود.
جمع‌بندی
دارایی هر آن چیزی است که کسب‌وکار شما دارد و خیلی مهم است که بتوانید به طور دقیق انواع آن را مشخص کنید. در این محتوا شما را با انواع و ویژگی‌های دارایی در حسابداری، اهمیت آن و نحوه ثبت آن در ترازنامه آشنا کردیم. کوچک‌ترین اشتباه در ثبت دارایی‌ها می‌تواند مدیران را به سمت مسیر اشتباه ببرد و باعث شود که تصمیم‌های اشتباهی بگیرند. امیدواریم این متن برای شما مفید واقع شده باشد. همانطور که اشاره کردیم انواع دارایی در حسابداری شامل موارد زیر است که هر کدام تعریف و زیرمجموعه‌های خودش را دارد و در این مطلب به طور مفصل درباره آنها صحبت کردیم:
-
دارایی‌های جاری
-
دارایی‌های ثابت
یا
-
دارایی‌های مشهود
-
دارایی‌های نامشهود
اگر سوالی درباره دارایی و انواع آن دارید می‌توانید در بخش نظرات آن را مطرح کنید.
