شواهد حسابرسی به مجموعه‌ای از اسناد و مدارک گفته می‌شود که توسط حسابرس برای تأیید صورت‌های مالی، بررسی کنترل‌های داخلی و ارزیابی سایر جنبه‌های مالی گردآوری می‌شود. این شواهد برای ارزیابی صحت و دقت گزارش‌های مالی حیاتی هستند و به حسابرس کمک می‌کنند تا نظر نهایی خود را ارائه دهد. میزان و نوع شواهد حسابرسی جمع‌آوری‌شده، بسته به نوع صنعت، وضعیت سیستم مالی مشتری و نوع حسابرسی متفاوت است. به عبارت دیگر، حجم و تنوع شواهد باید به‌گونه‌ای باشد که مبنای قابل‌اطمینانی برای اظهارنظر نهایی حسابرس در خصوص صحت صورت‌های مالی فراهم کند.
در این مقاله، به بررسی انواع شواهد حسابرسی و روش‌های مؤثر جمع‌آوری این شواهد خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا اطلاعات جامع و کاربردی درباره این موضوع مهم به‌دست آورید.
دلایل اهمیت شواهد حسابرسی
بررسی شواهد حسابرسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا به‌عنوان مبنایی برای شواهد بانک‌ها و سایر سرمایه‌گذاران است. در واقع، سرمایه‌گذاران و بانکداران باید به نظر حسابرس اتکا کنند؛ چرا که بررسی دقیق همه صورت‌های مالی برای رسیدن به یک نتیجه معین توسط خود آنها، عملی یا امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین، استفاده از اظهارات حسابرسان برای ارزیابی و تصمیم‌گیری بسیار مهم است.
دوره کاربردی آموزش حسابداری نزد اساتید مجرب و حرفه ای
اطلاعات موجود در شواهد حسابرسی
اطلاعات موجود در شواهد حسابرسی اطلاعاتی است که زیربنای صورت‌های مالی است. به طور مثال، شرکتی را در نظر بگیرید که از خدمات حسابرسی یک شرکت حسابداری، به مدت یک سال برای حسابرسی صورت‌های مالی خود استفاده می‌کند، این تیم حسابرسی برای جمع‌آوری اطلاعات دقیق و قابل‌اتکا، از سازمان مربوطه کلیه رسیدهای فروش، فاکتورها، درآمدها و هزینه‌ها را درخواست می‌کند. در زیر به اطلاعاتی که لازمه به دست آوردن شواهد حسابرسی هستند، اشاره می‌کنیم.
- اطلاعات هویتی؛
- حساب‌های بانکی؛
- اظهارات بانکی؛
- سوابق معاملات؛
- حساب‌های مدیریت؛
- حقوق و دستمزد؛
- صورت‌حساب‌ها؛
- رسیدها؛
- تعداد موجودی‌ها؛
- کاربرگ‌های الکترونیکی؛
- سوابق انتقال الکترونیکی؛
- قراردادها؛
- فاکتورهای خرید و فروش.
جهت شرکت در دوره آموزش نرم افزار هلو با آموزشگاه سفیر قرن تماس بگیرید؛ یا از طریق لینک، اطلاعات بیشتر کسب کنید.
شواهد حسابرسی شامل چه مواردی است؟
در توضیحات قبلی در مورد اطلاعات موجود در شواهد حسابرسی صحبت کردیم. حال به این پرسش پاسخ می‌دهیم که این شواهد چه چیزی را در بر می‌گیرد؟
۱. اطلاعات ثبت‌شده در کاربرگ‌های الکترونیکی
۲. جزئیات مرتبط با حساب‌های بانکی و حساب‌های مدیریتی
۳. سوابق در دفاتر کل و دفاتر معین
۴. رسیدهای مالی، اسناد پرداخت و سوابق انتقال وجوه
۵. فاکتورهای مربوط به خرید و فروش
۶. صورتجلسه‌های مربوط به هیئت مدیره
۷. گزارش‌هایی از تحلیل‌گران
۸. داده‌های مقایسه‌ای با وضعیت رقبا
۹. دستورالعمل‌های مربوط به کنترل‌های داخلی
۱۰. اطلاعاتی درباره روش‌های مختلف حسابرسی، از جمله پرسش و پاسخ و سایر مدارکی که به حسابرس کمک می‌کند تا با استفاده از شواهد منطقی، نتیجه‌گیری مناسبی داشته باشد.
استانداردهای شواهد حسابرسی
استاندارد شواهد حسابرسی، مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های سیستماتیک است که حسابرسان در انجام و بررسی امور مالی شرکت‌ها آنها را در دستور کار خود قرار می‌دهند. در واقع آنها برای اطمینان حسابرس‌ها از گزارش‌ها و حساب‌ها تنظیم شده‌اند. به طور کل باید در آن، چهار اصل را مبنا قرار داد.
- اصالت و طبیعت شواهد: اینکه شواهد به‌صورت شفاهی یا تصویری هستند.
- مناسب‌بودن شواهد: کیفیت، ارتباط و اعتبار در این اصل موردنظر است.
- کفایت: آیا مقدار موردنظر مورد تأیید قرار می‌گیرد یا خیر؟
- ارزیابی: آیا برای بررسی ارائه شده، قانع‌کننده است یا خیر؟
انواع شواهد حسابرسی
شواهد حسابرسی با استفاده از قضاوت حرفه‌ای برای ارزیابی شواهد فیزیکی، اسنادی و شفاهی از طریق استدلال، طبقه‌بندی مجدد، محاسبه و مقایسه و تجزیه‌وتحلیل به دست می‌آید. در ادامه انواع شواهد حسابرسی را معرفی می‌کنیم.
رویه‌های تحلیلی
این رویه‌ها شامل مقایسه مجموعه‌های مختلف اطلاعات مالی و عملیاتی است تا به این نتیجه برسیم که آیا روابط تاریخی در دوره مورد بررسی، ادامه‌دار است یا خیر؟
تأییدیه‌ها
تأییدیه نامه‌ای است که توسط حسابرس خارجی برای تأمین‌کنندگان و مشتریان ارسال می‌شود و از آنها می‌خواهد تا مانده‌های دریافتی و پرداختی مرتبط به سوابق مالی مشتری را تأیید کند.
شواهد مستند
شواهد مستند هر نوع مستنداتی، مانند صورت‌جلسه هیئت‌مدیره، ایمیل‌ها و دستورالعمل‌های رویه، نامه‌ها، اینترنت که توسط مشتری تولید می‌شود.
مشاهده
تیم حسابرسی می‌تواند مشاهده کند که پرسنل مشتری چگونه فرایندهای مختلف را انجام می‌دهند، تا ببینند آیا کنترل‌ها به‌درستی استفاده می‌شوند و آیا ضعفی در نحوه عملکرد فرایندها وجود دارد یا خیر؟
دیگر دوره های آموزشگاه سفیر قرن: دوره آموزش نرم افزار سپیدار
شواهد شفاهی
تیم حسابرسی می‌تواند موضوعات مختلفی را با مدیریت مشتری، پرس‌وجو در مورد ماهیت ناهنجاری‌های یافت شده، نحوه عملکرد فرایندها، دلایل برخی معاملات و... موردبحث قرار دهد.
معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی برای بخش موجودی برنامه حسابرسی استفاده می‌شود. یادداشت‌ها، عکس‌ها، نقاشی‌ها، نمونه‌ها یا موارد سمعی و بصری که از بازرسی یا مشاهده مستقیم افراد، اموال یا رویدادها به‌دست‌آمده است.
عملکرد مجدد
تیم حسابرسی ممکن است، فرایندهای خاصی را مجدداً انجام دهد تا بررسی کند که آیا کنترل‌های مرتبط با آن شواهد به‌درستی عمل می‌کنند.
روش‌های گردآوری شواهد حسابرسی
روش‌های گردآوری شواهد حسابرسی در واقع مبتنی بر این است که صورت‌های مالی را به بهترین نحو ممکن نشان می‌دهد که این روش‌ها عبارت‌اند از:
کنترل‌های داخلی
حجم زیاد صورت‌های مالی باعث می‌شود که حسابرسان نتوانند تمام اسناد پرداخت، فاکتورهای خرید و مدارک کتبی را بررسی کنند. در این مواقع، راه‌حل مطالعه روی نحوه حسابداری کردن استچرا که کمک می‌کند روش‌ها به صورتی طراحی شود که بتوان بر مدارک حسابداری اتکا کرد.
مشاهده
"مشاهده" یکی دیگر از روش‌ها است که از آن برای اثبات دارایی‌هایی مثل موجودی نقد، کالا، مواد و دارایی ثابت استفاده می‌کنند.
مدارک کتبی
یکی از مهم‌ترین روش‌هایی که حسابرسان به آن اتکا می‌کنند، مدارک کتبی است؛ در واقع این مدارک شامل مواردی است که خارج از سازمان تهیه شده و به طور مستقیم برای حسابرس شرکت ارسال می‌شود و بسیار معتبر است. مدارک بعدی هم خارج از سازمان تهیه می‌شوند که صاحب سازمان آنها را نگه می‌دارد، مثل فاکتورها، اسناد قراردادها، برگه تشخیص مالیات و اسناد مالکیت زمین و ساختمان. یکی دیگر از مدارک کتبی، مدارک درون سازمان است مثل فاکتور فروش، سفارشات خرید، اسناد محل کار، رسید و حواله انبار که صاحب‌کار آن را تهیه می‌کند.
بیشتر بخوانید: حسابداری مالیاتی، وظایف و اهداف آن
سند رسی
سند رسی؛ یعنی ثبت‌هایی که در دفاتر درج شده به‌صورت دقیق بررسی شود. حسابرس در هنگام سند رسی باید به معتبر بودن اسناد، مربوط بودن، صحت ثبت، معقول بودن، تصویب معاملات و کافی بودن اسناد به طور دقیق توجه کند.
روش‌های تحلیلی
در این روش تجزیه‌وتحلیل نسبت‌ها و روندهای عمده مثل روابط مالی، غیرمالی و نوسانات صورت می‌گیرد تا مشخص شود که این اطلاعات با مبالغی که در صورت‌های مالی آمده است، مغایرت دارد یا خیر؟
محاسبات
در این روش، مدارک اولیه و همچنین مدارک حسابداری و محاسبات مستقل توسط حسابرس بررسی می‌شود.
نظرات کارشناسان
نظرات کارشناسانی چون کارشناس امور بیمه، وکلای دادگستری، مهندسان، ارزیابان در تعیین مقدار دارایی‌ها، تعیین مبالغ مورد استفاده و تفسیر قوانین و قراردادها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
پرس‌وجو
زمانی که از افراد آگاه درون یا بیرون سازمان، به‌صورت پرسش‌نامه کتبی و پاسخ شفاهی، اطلاعاتی را کسب می‌کنید در واقع پرس‌وجو اتفاق افتاده است. به طور مثال از مدیر در مورد وضعیت اعتبارات اسناد پرس‌وجو می‌کنید.
تأییدیه مدیران
وقتی از مدیران تأییدیه می‌گیرید، این نشانگر یادآوری به مدیر سازمان در مورد مسئولیتش در قبال صورت‌های مالی و پاسخ‌دهی به پرسش‌های حسابرسان است.
دوره ICDL درجه 1 و درجه 2 در آموزشگاه سفیر قرن با بهترین هزینه
کفایت شواهد حسابرسی
کفایت شواهد حسابرسی به مقدار شواهد، مربوط می‌شود. در واقع، حسابرسان باید شواهد کافی جمع‌آوری کنند تا بتوانند نتایج خود را در رابطه با هدف حسابرسی اثبات کنند و در صورتی کافی است که شواهد کافی برای متقاعدکردن یک فرد معقول مبنی بر معتبربودن یافته‌ها و نتایج حسابرسی و مناسب‌بودن توصیه‌ها، وجود داشته باشد.
جمع‌بندی
در این مطلب از شواهد حسابرسی گفتیم؛ از تمامی اطلاعاتی که حسابرس برای حمایت از یافته‌ها، نتیجه‌گیری‌ها و در صورتِ نیاز به اظهارنظرِ حسابرسی، از آن استفاده می‌کند. ضمن اینکه توضیح دادیم اطلاعات داده‌هایی است که از اسناد، پایگاه‌های اطلاعاتی یا سایر منابع جمع‌آوری و توسط حسابرسان تجزیه‌وتحلیل می‌شود. امیدواریم این مطلب برای شما کاربردی باشد.
