برای حفاظت مؤثر از دستگاه‌های الکترونیکی و سیستم‌های برقی در ساختمان‌ها، انتخاب و استفاده صحیح از فیوزها امری حیاتی است. فیوزها با تنوعی گسترده از لوله‌های شیشه‌ای کوچک گرفته تا تجهیزات پیچیده و بزرگ‌تر، در بازار موجودند و بر اساس چندین معیار از جمله سرعت قطع، اندازه و ولتاژی که می‌توانند کنترل کنند، طبقه‌بندی می‌شوند. این ابزارها به‌طور خاص برای جلوگیری از آسیبهای ناشی از جریان‌های بیش‌ازحد و نوسانات برق طراحی شده‌اند.
اگر قصد دارید فیوزی مناسب برای ساختمان خود انتخاب کنید، ضروری است که با نکات کلیدی در این زمینه آشنا شوید. انتخاب نادرست فیوز می‌تواند به خسارات جدی به تجهیزات الکترونیکی و افزایش هزینه‌های تعمیرات منجر شود. به همین دلیل، آشنایی با ویژگی‌های فنی، مشخصات فنی و کاربردهای مختلف فیوزها، به‌ویژه در زمینه‌های مختلف ساختمان، اهمیت دارد. سفیر قرن با ارائه راهنمای جامع و تخصصی در انتخاب فیوز مناسب برای ساختمان‌ها، شما را در این مسیر یاری می‌کند.
فیوز چیست؟
فیوز در ابتدای مدارهای الکتریکی قرار می‌گیرد و به منظور تضمین ایمنی وسایل الکترونیکی و سلامت انسان، جهت قطع جریان الکتریکی، زمانی که نوسانات و فشارهای اضافی اتفاق بیفتد، از آن‌ها استفاده می‌شود. یک سیم رسانا که توسط عایق محصور شده است، از اصلی‌ترین اجزای این قطعه الکتریکی کوچکِ اتوماتیک است؛ زمانی که جریان الکتریسیته در سیم رسانا از ظرفیت نامی فیوز عبور کند، ذوب شده و باعث قطع جریان الکتریکی می‌شود؛ با این کار، به محافظت از دستگاه کمک می‌کند. در واقع فیوزها با خنثی کردن جریان اضافی، به عنوان قطعات مقاومتی مدار شناخته می‌شوند که از خطرات آتش‌سوزی، آسیب رسیدن به انسان و تخریب کل سیستم با شکستن مدار الکتریکی در یک دوره جریان بیش از حد، جلوگیری می‌کنند. فیوزها یکبار مصرف هستند و در صورت لزوم باید آن‌ها را تعویض کرد.
به طور کلی عملکردهای فیوز عبارت‌اند از:
- مانع بین مدار الکتریکی و بدن انسان؛
- جلوگیری از خرابی دستگاه به دلیل عملکرد مدار معیوب؛
- جلوگیری از اتصال کوتاه؛
- جلوگیری از اضافه بار و خاموشی؛
- جلوگیری از آسیبهای ناشی از عدم تطابق بارها؛
انواع مختلفی از فیوزها تولید شده‌اند که بر اساس جنبه‌های مختلف مانند کارکرد و سرعت، طبقه‌بندی می‌شوند؛ اما عمدتاً فیوزها را می‌توان بر اساس منبع ورودی به دو دسته فیوزهای AC فیوزهای DC، تقسیم‌بندی کرد. در ادامه انواع فیوز از لحاظ کارکرد و سرعت را معرفی می‌کنیم. لازم به ذکر است که تمام این موارد در
دوره آموزش الکترونیک سفیر قرن آموزش داده می شود.
وظیفه فیوز برق چیست؟
فیوز برق یکی از اصلی‌ترین اجزای حفاظتی در مدارهای الکتریکی است که وظیفه آن جلوگیری از آسیبهای ناشی از جریان‌های غیرعادی یا اتصال کوتاه می‌باشد. وقتی جریان برق از حد تعیین شده بالاتر برود، فیوز با قطع جریان مانع از وارد آمدن خسارات به تجهیزات الکتریکی می‌شود. فیوزها از مواد هادی با نقطه ذوب پایین ساخته می‌شوند که در صورت عبور جریان بیش از حد، ذوب شده و مدار را قطع می‌کنند. این فرآیند مانع از آتش‌سوزی، آسیب به وسایل برقی و خطرات جانبی می‌شود.
چرا از فیوز در سیم کشی برق ساختمان استفاده می کنیم؟
در سیستم‌های سیم‌کشی برق ساختمان، فیوز به‌عنوان یک عنصر کلیدی در تأمین ایمنی و حفاظت از تجهیزات الکتریکی و سیم‌کشی‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. فیوزها برای محافظت در برابر جریان‌های اضافی و اضافه‌بار طراحی شده‌اند. هنگامی که جریان عبوری از فیوز بیش از ظرفیت مجاز آن شود، عنصر داخلی فیوز به دلیل گرم شدن ذوب شده و مسیر جریان را قطع می‌کند. این عملکرد به جلوگیری از آسیب به سیم‌ها و دستگاه‌های الکتریکی و کاهش خطر بروز حریق کمک می‌کند. علاوه بر این، فیوزها به پیشگیری از آسیبهای ناشی از اتصالات کوتاه و نواقص فنی در سیستم برق کمک کرده و از تبدیل مشکلات کوچک به مسائل جدی‌تر جلوگیری می‌کنند. به این ترتیب، فیوزها به‌عنوان یک ابزار حیاتی برای حفظ ایمنی و کارایی سیستم‌های برق ساختمان محسوب می‌شوند.
ویژگی‌های فیوز
فیوزها ابزارهای حفاظتی اساسی در سیستم‌های الکتریکی هستند و ویژگی‌های خاص آن‌ها به عملکرد صحیح و ایمنی سیستم‌های برق کمک می‌کند. از جمله ویژگی‌های کلیدی فیوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
جریان نامی:
هر فیوز دارای یک جریان نامی مشخص است که به آن اجازه می‌دهد تا در شرایط عادی کار کند. این جریان نامی تعیین‌کننده حد بالای جریانی است که فیوز می‌تواند بدون قطع مدار تحمل کند.
زمان تأخیر:
فیوزها می‌توانند با ویژگی‌های زمان تأخیر مختلف طراحی شوند، که به آن‌ها اجازه می‌دهد در برابر اضافه‌بارهای موقت مقاومت کنند و فقط در مواجهه با جریان‌های بیش از حد طولانی مدت عمل کنند.
ویژگی‌های حرارتی:
فیوزها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تحت تأثیر حرارت ناشی از جریان اضافی قرار می‌گیرند و با ذوب شدن عنصر داخلی خود، جریان را قطع می‌کنند. این ویژگی به جلوگیری از آسیب به تجهیزات و سیم‌کشی‌ها کمک می‌کند.
طراحی و مواد سازنده:
فیوزها از مواد خاصی مانند سیم‌های نازک فلزی، شیشه یا سرامیک ساخته می‌شوند که به آن‌ها امکان می‌دهد تا جریان‌های اضافی را شناسایی کرده و به سرعت واکنش نشان دهند.
نوع و شکل:
فیوزها در انواع مختلفی از جمله فیوزهای شیشه‌ای، سرامیکی، و سوزنی با اشکال و اندازه‌های گوناگون تولید می‌شوند تا با نیازهای مختلف سیستم‌های الکتریکی هماهنگ شوند.
انواع فیوز ساختمان از نظر کارکرد
امروزه انواع مختلفی از فیوزها استفاده می‌شود که اطلاع از کارکرد و ویژگی‌های هرکدام در انتخاب فیوز ساختمان ضروری است؛ زیرا تقریبا در هر دستگاه الکترونیکی ساخته شده، فیوز وجود دارد و بهتر است با انواع فیوز آشنا باشید تا بتوانید بهترین فیوز برای ساختمان را تهیه کنید. انواع فیوز ساختمان از لحاظ کارکرد عبارت‌اند از:
فیوز فشنگی
فیوزهای فشنگی یا LS ، فیوزهای معمولی ذوب‌شونده هستند که قدرت کمی در قطع مدار دارند و مناسب مدارهای برق خانگی طراحی و ساخته شده‌اند. کلاهک، مغزی (فشنگی) و پایه فیوز 3 بخش اصلی تشکیل‌دهنده فیوز فشنگی هستند.
- مغزی (فشنگی): قطعه یکبار مصرف است، روی پایه فیوز قرار می‌گیرد و قسمت اصلی فیوز را تشکیل می‌دهد. زمانی که فیوز عمل کرد، کارایی خود را از دست می‌دهد و باید آن را تعویض کرد.
- کلاهک: در قسمت سر فیوز و روی مغزی قرار دارد، از فیوز جدا می‌شود. از جنس چینی است.
- پایه فیوز: از جنس چینی می‌سازند، بخش ثابت فیوز است، به مدار خارجی وصل می‌شود.
زمانی‌که به دلیل شدت جریان عبوری، فیوز عمل کند، پولکی می‌افتد؛ در این صورت است که متوجه می‌شویم باید فیوز را تعویض کنیم. سیم اتصال به پولک، پوسته یا روکش، ته فشنگ، فشنگ یا پاترون فیوز، سیم حرارتی و پولک رنگی از دیگر اجزای تشکیل‌دهنده فیوز فشنگی است. این فیوزها به دو نوع تندکار و کندکار تقسیم‌بندی می‌شوند که به ترتیب با نشانه F و G علامت‌گذاری شده‌اند.
پیشنهاد سفیر قرن: شرکت در دوره آموزش نصب دوربین مداربسته
فیوز تیغه ای (کاردی)
فیوزهای تیغه‌ای یا کاردی، نوعی فیوز حفاظتی مدار هستند و با توجه به مکان استفاده، آن‌ها را در سایزهای مختلف تولید می‌کنند. از این فیوزها بیشتر در بخش‌های حساس و مهم از جمله پالایشگاه‌ها استفاده می‌شود. در واقع پس از آنکه مشکلی در مدار بوجود آمد، لازم است که متخصص مدار پیش از هر اقدامی به بررسی آن بپردازد، مشکل را برطرف کند و پس از رفع مشکل ایجاد شده، جریان برق را وصل کند. با این اقدام، مانع از بروز حوادث خطرناک مانند آتش‌سوزی خواهد شد.
فیوز مینیاتوری
کلید محافظ جان یا فیوز مینیاتوری، حساسیت بالایی در مقابل جریانات اضافی از خود نشان می‌دهد و بلافاصله مدار را قطع می‌کند. در این صورت، علاوه‌بر جلوگیری از آسیب‌رسیدن به اجزای دیگر مدار و وسایل الکترونیکی، با جلوگیری از آتش‌سوزی و بروز حوادث جبران‌ناپذیر، باعث حفظ امنیت جان انسان‌ها نیز می‌شود. از فیوز مینیاتوری در بیمارستان؛ ساختمان‌های مسکونی، تابلو برق صنعتی، ساختمان‌های اداری و بخش‌های صنعتی استفاده می‌شود.
فیوز مینیاتور در انواع زیر برای مصارف مختلف تولید می‌شود:
- تیپ B: قدرت تحمل 3 تا 5 برابر جریان نامی خود؛ مصرف زیاد برق خانگی؛ مناسب سیم‌کشی برق، تجهیزات خانگی و سیستم‌های روشنایی ساختمان؛
- تیپ C: قدرت تحمل 5 تا 10 برابر جریان نامی خود؛ مصرف زیاد برق خانگی؛ مناسب تجهیزات برقی خانگی مانند موتور کولرگازی، پمپ آب خانگی؛
- تیپ D: قدرت تحمل 10 تا 20 برابر جریان نامی خود؛ مناسب مصارف صنعتی؛
- تیپ K: قدرت تحمل 8 تا 12 برابر جریان نامی خود؛ مناسب مدارهای برق صنعتی و موتورهای پرقدرت؛
- تیپ Z: قدرت تحمل 2 تا 3 برابر جریان نامی خود؛ بسیار حساس و مناسب مدارهای الکتریکی نیمه‌هادی؛
شرکت دوره آموزشی نصب در اتوماتیک در آموزشگاه سفیر قرن
انواع فیوز برق ساختمان از نظر سرعت
در این قسمت فیوزهای برق ساختمان از نظر سرعت را مورد بررسی قرار می‌دهیم که در دو نوع تندکار و کندکار، تقسیم شده‌اند.
فیوز تندکار
از آنجا که زمان قطع فیوز تندکار، بسیار کوتاه است و به سرعت در برابر جریان اتصال کوتاه از خود واکنش نشان می‌دهد، به این نام شهرت یافته‌اند. علامت مشخصه آن‌ها حرف F است و برای استفاده در روشنایی برق ساختمان مناسب خواهند بود.
فیوزهای کندکار
زمانی که عبور جریان بیش از توان فیوز کندکار اتفاق بیفتد، این نوع فیوز به نسبت نوع تندکار، سرعت عمل کمتری دارد و اگر جریان الکتریکی بالایی از مدار عبور کند، در مدت‌زمان دیرتری، جریان برق را قطع می‌کند. البته قطع جریان تنها در یک لحظه و به صورت آنی رخ می‌دهد؛ اما در مقابل فیوز تندکار، کمی دیرتر عمل می‌کند و از این رو به این نام شناخته می‌شود. فیوزهای کندکار را با حرف G نسبت به نوع تندکار، علامت‌گذاری می‌کنند.
نکات انتخاب فیوز مناسب ساختمان
در انتخاب فیوز ساختمان لازم است تا نکات مهمی را رعایت کرد تا بتوانید با توجه به ویژگی‌ها و عملکرد هر کدام از انواع فیوز، مناسب‌ترین را برای هدف مورد نظر خود، انتخاب و خریداری کنید. در این بخش، نکات مهم در مورد انتخاب فیوز مناسب برای ساختمان را بیان می‌کنیم.
جریان عادی مدار
بررسی بیشترین جریانی که از مدار در دمای 25 درجه سانتی‌گراد عبور می‌کند، در انتخاب فیوز ساختمان مهم ایت. زمانی که حداکثر جریان مشخص شد، باید فیوزی را انتخاب کرد که آمپراژ آن بیشتر از جریان حداکثر مدار باشد تا از انفجار و بروز اتفاقات خطرناک، جلوگیری شود. تشخیص بیشترین جریان را باید به عهده افراد متخصص در این حوزه گذاشت و با توجه به نظر کارشناسانه آن‌ها، فیوز مناسب را تهیه کرد.
ولتاژ ساختمان
هرچه ولتاژ فیوز بیشتر از ولتاژ مدار باشد، مقاومت آن بالاتر خواهد بود و احتمال بروز آسیبهای احتمالی به وسایل الکترونیکی، تجهیزات برقی و سیم‌کشی‌های ساختمان، کمتر می‌شود.
پیشنهاد سفیر قرن برای علاقه مندان به شبکه و سانترال: دوره آموزش سانترال حرفه ای
نوع مدار AC یا DC
مدار AC درواقع مدار جریان الکتریکی ساختمان‌های مسکونی است. اگر نوسانات مدار AC بالا باشد، باعث سرعت در عملکرد فیوزها می‌شود. به همین دلیل است که می‌توان با کمک فیوزهای کوچک و ساده، تامین امنیت مدار AC را تامین کرد. این در حالی است که برای تجهیزات برقِ قدرت، از مدارهای DC استفاده می‌شود. از این رو فیوزهایی که قرار است جریان DC را محافظت کنند، باید دارای شدت جریانی متناسب با آن باشند که برای این منظور، فیوزهایی تولید شده است که مناسب استفاده در ساختمان‌های مسکونی نیست.
دمای متوسط اطراف فیوز
هرچه دما بالاتر از 25 درجه باشد، نوار فلزی فیوز زودتر ذوب شده و سریع‌تر عمل می‌کند. از این رو هنگام انتخاب فیوز ساختمان باید درنظر گرفت که ولتاژ آن بالاتر باشد تا از سوختن فیوز در دمای بالا، جلوگیری شود. این مسئله در مورد دمای پایین هم صدق می‌کند. در این صورت باید فیوزی را انتخاب کرد که ظرفیت آن از میزان استاندارد، پایین‌تر باشد.
جریان اتصال کوتاه در مدار
اگر بتوانید از بیشترین جریان اتصال کوتاه، مطلع شوید؛ در آن صورت باید فیوزی تهیه کنید که برای مدار مناسب باشد. این امر باعث می‌شود که نشتی رخ ندهد و اتصال کوتاه اتفاق نیفتد. این کار به کمک افراد متخصص در این حوزه امکان‌پذیر است و پس از آن، لازم است فیوزی را خریداری کنید که آمپراژ آن بیشتر از جریان حداکثر مدار باشد.
کلام آخر
در این مطلب از سفیر قرن، سعی کردیم نکات مهم در انتخاب فیوز ساختمان را در اختیار شما قرار دهیم تا هنگام خرید این وسیله مهم و کاربردی با کم‌ترین چالش مواجه شوید و بتوانید بدون هیچ مشکلی بهترین و مناسب‌ترین مورد را خریداری کنید.
آموزشگاه سفیر قرن با برگزاری دوره هایی از جمله دوره تعمیرات موبایل، آموزش نصب کولر گازی و ... دوره های کاربردی دیگر افراد را به تخصص لازم برای ورود به بازار کار حرفه ای آموزش می دهد.برای آشنایی و ثبت نام این کلاس ها میتوانید همین حالا اقدام کنید.
